Background: Τα δεδομένα
Η κατανομή του πλούτου και ο βαθμός ανισότητας σε αυτήν είναι αναμφισβήτητα δύσκολα μετρήσιμα. Οι κυβερνήσεις γενικά δεν κρατούν μητρώα ή αρχεία της κατανομής του πλούτου. (Αυτό έρχεται σε αντίθεση με την κατανομή του εισοδήματος που είναι ευρέως γνωστή λόγω των φόρων που πληρώνονται. Από την άλλη πλευρά, η κατανομή των εισοδημάτων των αυτοαπασχολούμενων καθώς και των εισοδημάτων κεφαλαίου είναι δύσκολα μετρήσιμη όπως ακριβώς και η κατανομή πλούτου).
Οι υπολογισμοί της παρούσα ιστοσελίδα για τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στηρίζονται στην πρόσφατα θεσπισμένη Eurosystem Household Finance and Consumption Survey (HFCS). H HFCS αποτελεί ένα κοινό εγχείρημα μεταξύ όλων των κεντρικών τραπεζών της Ευρωζώνης, καθώς και των στατιστικών υπηρεσίων της Γαλλίας, Πορτογαλίας και Φινλανδίας.
Η HFCS επιτρέπει τη λεπτομερή μελέτη των κατανομών πλούτου και χρεών. Αποτελείται από δύο κύρια μέρη:
- ερωτήσεις που αφορούν το σύνολο του νοικοκυριού, περιλαμβανομένων ερωτήσεων για τα πραγματικά περιουσιακά στοιχεία του και την πηγή χρηματοδότησής τους, οφειλές ή πιστωτικές δεσμεύσεις, οικογενειακές επιχειρήσεις, χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία, κληρονομιές και κληροδοτήματα, καθώς και κατανάλωση και αποταμίευση,
- και ερωτήσεις που αφορούν μεμονωμένα μέλη του νοικοκυριού (ηλικίας 16 και άνω), καλύπτοντας ερωτήσεις γενικού ενδιαφέροντος (ηλικία, εκπαίδευση), την εργασία τους, τα εισοδήματά τους ή τη μελλοντική τους συνταξιοδοτική κάλυψη.
Ο Πίνακας 1 αποτελεί μια περίληψη του ισολογισμού ενός νοικοκυριού και υπολογίζεται με βάση τις παραπάνω ερωτήσεις. Το συνολικό δείγμα της HFCS είναι 62.000 νοικοκυριά καλύπτωντας ένα πλήθος από 340 ως 15.000 νοικοκυριά σε κάθε χώρα. Η έρευνα διεξήχθη μεταξύ του 2008 (τέλος του χρόνου) και 2011 (μέσα του χρόνου) με τα περισσότερα δεδομένα να συλλέγονται με βάση αναφορά το έτος 2010. Το έτος αναφοράς είναι σημαντικό στη μελέτη αυτή καθώς η αξία των περιουσιακών στοιχείων μεταβλήθη σημαντικά κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης. Ο Πίνακας 2 παρουσιάζει τα μεγέθη του δείγματος και τα ποσοστά ανταπόκρισης για όλες τις συμμετέχουσες χώρες.
Οι ερωτήσεις της HFCS έχουν εναρμονιστεί μεταξύ των χωρών ώστε να είναι δυνατές οι συγκρίσεις. Σε συγκεκριμένες περιπτώσεις προστέθηκαν ερωτήσεις που αφορούσαν συγκεκριμένες χώρες μόνο - για παράδειγμα ερωτήσεις που αφορούσαν την αγορά κύριας κατοικίας ή το συνταξιοδοτικό σύστημα. Όπου ήταν δυνατόν, κατεβλήθη προσπάθεια να συγκεντρωθούν πληροφορίες για περισσότερα πολύ πλούσια νοικοκυριά ώστε να αποκτήσουμε καλύτερη εικόνα για το υψηλό άκρο της κατανομής πλούτου. Το κομμάτι του συνολικού πλούτου που ανήκει στα υψηλότερα εκατοστημόρια της κατανομής δύναται να είναι ιδιαίτερα μεγάλο. Τα χρέη είναι εξίσου συμπυκωμένα.
Πίνακας 1: φύλλο ισολογισμού της οικογένειας (SCF)
| + Περιουσιακά στοιχεία | Ακίνητη περιουσία | Κύρια κατοικία |
| Άλλη ακίνητη περιουσία | ||
| Επιχειρήσεις | Αυτοαπασχολούμενοι | |
| Υπόλοιπα | Οχήματα | |
| Τιμαλφή | ||
| + Χρηματοοικονομικά στοιχεία | Λογαριασμοί | Λογαριασμοί όψεως |
| Αποταμιευτικοί λογαριασμοί | ||
| Μετοχές | ||
| Ομόλογα | ||
| Αμοιβαία κεφάλαια | ||
| Επιχειρήσεις | Μη αυτοαπασχολούμενοι | |
| Οφειλές προς το νοικοκυριό με τη μορφή δανείων | ||
| Ιδιωτικά συνταξιοδοτικά προγράμματα | ||
| Υπόλοιπα | Συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης, δικαιώματα, κλπ. | |
| - Χρέος | Εγγυημένο | Κύρια κατοικία |
| Άλλη ακίνητη περιουσία | ||
| Μη εγγυημένο | Πιστωτικές κάρτες / υπεραναλήψεις | |
| άλλα δάνεια | ||
| = Καθαρός πλούτος (περιουσία) |
Πηγή: Codebook for 2010 Survey of Consumer Finances
Πίνακας 2: Γενικές Πληροφορίες για την HFCS
| Χώρα | Δειγματοληπτική περίοδος | Μέγεθος δείγματος | Βαθμός απόκρισης (%) | Υπερδειγματοληψία (πλούσιων νοικοκυριών) |
| Βέλγιο | 2010 | 2 364 | 21,8 | Ναι |
| Γερμανία | 2010/2011 | 3 565 | 18,7 | Ναι |
| Φινλανδία | 2009/2010 | 10 989 | 82,2 | Ναι |
| Γαλλία | 2009/2010 | 15 006 | 69 | Ναι |
| Ελλάδα | 2009 | 2 971 | 47,2 | Ναι |
| Ιταλία | 2010 | 7 951 | 52,1 | Όχι |
| Λουξεμβούργο | 2010/2011 | 950 | 20 | Ναι |
| Μάλτα | 2010/2011 | 843 | 29,9 | Ναι |
| Ολλανδία | 2010 | 1 301 | 57,5 | Όχι |
| Αυστρία | 2010/2011 | 2 380 | 55,7 | Όχι |
| Πορτογαλία | 2010 | 4 404 | 64,1 | Ναι |
| Σλοβακία | 2010 | 2 057 | n.d. | Όχι |
| Σλοβενία | 2010 | 343 | 36,4 | Όχι |
| Ισπανία | 2008/2009 | 6 197 | 56,7 | Ναι |
| Κύπρος | 2010 | 1 237 | 31,4 | Ναι |
Πηγή: HFCS Network (2013b)
Περισσότερες πληροφορίες για την κατανομή πλούτου, τα δεδομένα της SCF data, και τα δεδομένα της HFCS data μπορούν να αντληθούν από:
Davies, J. B. and Shorrocks, A. F. (2000). The distribution of wealth. Handbook of income distribution, 1: 605–675.
Ackerman, R. A., Fries, G., and Windle, R. A. (2012). Changes in US Family Finances from 2007 to 2010: Evidence from the Survey of Consumer Finances. Federal Reserve Bulletin., http://www.norc.org/PDFs/scf12.pdf.
Federal Reserve (2013). SCF index page., http://www.federalreserve.gov/econresdata/scf/scfindex.htm.
HFCS Network (2013a). Household Finance and Consumption Network (HFCN). About the Survey, http://www.ecb.eu/home/html/researcher_hfcn.en.html.
HFCS Network (2013b). The Eurosystem Household and Consumption Survey. Results from the first wave, http://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/other/ecbsp2en.pdf.